COASTAR – Zout op afstand zoet op voorraad. Grootschalige zoetwatervoorziening door slim gebruik van de ondergrond

Samenvatting project

Wereldwijd staan zoetwatervoorraden onder druk door een steeds hogere vraag en afnemende waterbeschikbaarheid. In kustgebieden wordt deze druk verhoogd door verzilting, onder andere door zeespiegelstijging, bodemdaling en overexploitatie van het beschikbare zoete grondwater. COASTAR draagt bij aan een oplossing voor deze problematiek. COASTAR staat voor grootschalig gebruik van de ondergrond voor de zoetwatervoorziening van gebieden met zout water. In dit programma wordt planmatig onderzoek uitgevoerd naar de ontwikkeling, haalbaarheid en effecten van 4 innovatieve COASTAR maatregelen:
1. Brakwaterwinning duingebieden voor productie van drinkwater én
vergroten strategische zoetwatervoorraad in de duinen;
2. Brakwaterwinnen diepe polders voor drinkwaterproductie én afname van de zoutvracht richting het oppervlaktewatersysteem;
3. Duurzame gietwatervoorziening in het Westland door ondergrondse berging van het neerslagoverschot in combinatie met voorkomen van wateroverlast tijdens piekbuiten, en
4. Technieken voor ondergrondse waterberging in stedelijk gebied. Een methodiek wordt ontwikkeld om de impact en effecten te kwantificeren om lokale en nationale schaal, ter ondersteuning van de ontwikkeling van de COASTAR maatregelen en technologieën.

Doel van het project

Het uiteindelijke doel van COASTAR op langere termijn is het oplossen van (zoet)water en waterbeheer vraagstukken in de Nederlandse delta die tevens als referenties dienen voor toepassing in delta- en kustgebieden wereldwijd. Na het uitgevoerde onderzoek met als doel de ontwikkeling van de nieuwe COASTAR maatregelen en na positieve besluitvorming moeten COASTAR-oplossingen worden meegenomen als kansrijke maatregelen in het Regeringsbesluit Uitvoeringsprogramma Deltaplan Zoetwater in het voorjaar van 2021. Daarmee worde de maatregelen opgenomen en ingebed in nationale uitvoeringsprogramma’s. De doelen van dit TKI-project zijn
1.Planmatig onderzoeken van de haalbaarheid en effecten van de COASTAR-maatregelen zodanig dat besluitvorming plaats kan vinden voor het toetsen van de maatregelen in de praktijk in pilots (buiten dit TKI project)
2. dat bij positieve resultaten en besluitvorming de COASTAR maatregelen daadwerkelijk als kansrijke maatregel in het Deltaprogramma kunnen worden opgenomen
3. dat zicht is op de totale bijdrage die COASTAR kan bieden aan een robuuste watervoorziening en bij het tegengaan van verzilting wateroverlast en droogtebestrijding in Nederland
4. en dat internationale kansen zijn geïdentificeerd voor verdere ontwikkeling van COASTAR.

Motivatie

Wereldwijd staan zoetwatervoorraden onder druk door een steeds hogere vraag en afnemende waterbeschikbaarheid. In kustgebieden wordt deze druk verhoogd door verzilting onder andere door zeespiegelstijging bodemdaling en overexploitatie van het beschikbare zoete grondwater. In West-Nederland is oppervlakte water de belangrijkste bron van drinkwater (na duininfiltratie of oeverfiltratie) maar deze bron staat sterk onder druk van onder andere van organische microverontreinigingen. Bovendien wordt een verhoging van de drinkwatervraag verwacht door toename van de bevolking. Brak grondwater is een interessante alternatieve bron en aanwezig in diepe polders en rond duingebieden. Bovendien kan door het afvangen van de brakke kwel de zoutvracht naar de polders verkleind worden. In het Westland is voldoende gietwater voor tuinders cruciaal en kan ondergrondse opslag van het neerslagoverschot zorgen voor verzoeting van het grondwater. Tegelijkertijd kan dan in de bassins het neerslagoverschot opgevangen worden om zo wateroverlast te voorkomen. In Rotterdam wordt grootschalige inzet van de ondergrond ten behoeve van klimaatadaptatie gezien als belangrijk strategie. Overtollig regenwater kan snel en lokaal worden afgevoerd naar het grondwater en later gebruikt worden. COASTAR is een van de hoog-geprioriteerde thema’s binnen het TKI Watertechnologie en is expliciet genoemd in de Kamerbrief van het Ministerie van EZK ‘Naar een missiegedreven Innovatiebeleid met Impact’ van 13 juli 2018.Op 18 mei 2018 is een COASTAR-intentieverklaring ondertekend door elf organisaties: Provincie Zuid-Holland Hoogheemraadschappen Delfland en Rijnland Waterbedrijven Dunea Evides en Oasen LTO Glaskracht en de vier initiatiefnemers Allied Waters Arcadis Deltares en KWR. De gemeenten Westland Rotterdam en het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat zijn later aangehaakt. De partijen committeren zich om gezamenlijk te zoeken naar een verbetering van de zoetwatervoorziening en

Locatie

Delft

Uitgevoerde acties

Het COASTAR programma is opgebouwd aan de hand van drie onderdelen (A – C) die elk zijn onderverdeeld in afzonderlijke werkpakketten. Zie organogram. Centraal in het programma staan vier concrete cases. Uniek aan elk van deze cases is dat meerdere watervraagstukken in gezamenlijkheid worden aangepakt cross-sectoraal. Als voorbeeld: de Westland casus vormt een mogelijke oplossing voor wateroverlast tijdens piekbuien verzilting van het grondwater én voorziet in duurzame en continue levering van voldoende gietwater voor de glastuinbouw. Beschrijving van de onderdelen en de cases staat weergegeven in de bijlage A (‘Bijlage A - Samenvatting projectplannen COASTAR.docx’).Een overzicht van geplande acties van het hele COASTAR programma inclusief tijdspad producten en valorisatie wordt weergegeven in Bijlage B (‘Bijlage B - planning acties en producten.xlsx’ sheet ‘acties producten planning’).

Verwachtte resultaten

De overall producten van dit COASTAR programma zijn:
1. Planmatig onderzoek voor de ontwikkeling toepasbaarheid en impact van vier innovatieve grootschalige concepten voor waterbeheer watervoorziening en waterverdeling in Laag-Nederland als voorbeeld voor adaptatiestrategieën in kustgebieden wereldwijd.
2.Methodiekontwikkeling voor de kwantificering en afweging van de effecten en impact van de maatregelen op zowel regionale als landelijke schaal. Een overzicht van geplande acties van het hele COASTAR programma inclusief tijdspad producten en valorisatie wordt weergegeven in Bijlage B (‘Bijlage B - planning acties en producten.xlsx’ sheet ‘acties producten planning’).

Innovativiteit

COASTAR kiest voor een cross-sectorale benadering van watervoorziening en –beheer waarbij watervraagstukken in gezamenlijkheid worden aangepakt. Het huidige waterbeheer is twee dimensionaal en sterk afhankelijk van het hoofdwatersysteem (aanvoer oppervlakte water). In droge perioden staat dit systeem onder druk en kan ternauwernood voldoende zoetwater worden aangevoerd. In natte perioden laat Nederland kostbaar zoet water ongebruikt weglopen. Slechts op kleine schaal wordt zoetwater tijdelijk opgeslagen voor later gebruik of brakwater strategisch gewonnen.COASTAR benut juist de potenties van de ondergrond – als aanvulling op die van het hoofdwatersysteem – voor zoetwaterbeheer in Laag-Nederland. COASTAR is innovatief vanwege de schaalgrootte en de cross-sectorale benadering van zoetwaterbeheer. COASTAR biedt hiermee een 4-D oplossing voor zoetwatervoorziening in ruimte én tijd.

Valorisatie

Niet ingevuld

Hoe gaan de participanten van het project om met intellectueel eigendom dat voorkomt uit deze projecten?

Alle partijen krijgen alle resultaten van het Project ter beschikking. De resultaten van de samenwerking kunnen breed verspreid worden. Partijen kunnen over deze resultaten vrijelijk publiceren. De resultaten zullen volledig openbaar beschikbaar zijn, met uitzondering van ter beschikking gestelde achtergrondkennis.

Op welke wijze wordt de informatie over dit project op eenvoudige wijze voor het algemene publiek kenbaar gemaakt (beschrijving van het onderzoek, deelnemers en de planning en voortgang)?

De informatie over dit project wordt kenbaar gemaakt via de website van de TKI Deltatechnologie (projectbeschrijving) en de projectwiki van Deltares (projectvoortgang en resultaten).

Projectvoorwaarden

Na de datum waarop deze Overeenkomst in werking is getreden, maar uiterlijk tot een jaar voor de beoogde datum waarop het Project zal zijn voltooid, kunnen ondernemers en/of onderzoeksinstellingen, die op het terrein van het relevante subsidieprogramma van het TKI werkzaam zijn alsnog als Partij toetreden. Een later toetredende Partij zal een nader overeen te komen bijdrage in kind en/of in cash moeten leveren die in redelijke verhouding staat tot zijn relatief aandeel in het Project na toetreding. De overige Partijen ontvangen vervolgens naar rato een terugbetaling en/ of gedeeltelijke vrijstellingen van hun nog te leveren bijdrage in kind, voor zover niet besloten wordt de bijdrage van de later toetredende Partij aan het projectbudget toe te voegen.

Projecteigenaar en projectleider(s)

Projecteigenaar:
Hans Groot
Projectleider(s):
Esther van Baaren

Partners

  • Allied Waters B.V.
  • Arcadis Nederland B.V.
  • Dunea N.V.
  • Evides
  • Gemeente Maassluis
  • Gemeente Rotterdam
  • Gemeente Westland
  • Hoogheemraadschap Delfland
  • Hoogheemraadschap van Rijnland
  • Jan De Nul
  • KWR Water B.V.
  • LTO Glaskracht Nederland
  • Mos Grondwatertechniek B.V.
  • N.V. PWN Waterleidingbedrijf Noord-Holland
  • Oasen N.V.
  • Provincie Groningen
  • Provincie Noord-Holland
  • Provincie Zuid Holland
  • TKI Deltatechnologie
  • Waterbedrijf Groningen
  • Waterschap Hunze en Aa
  • Waterschap Noorderzijlvest

Resultaten

COASTAR – Zout op afstand zoet op voorraad. Grootschalige zoetwatervoorziening door slim gebruik van de ondergrond-2022-2

Resultaat type
Product-/Proces Deliverables
Aantal
14
Omschrijving

COASTAR. Waterbank Westland. Droge voeten, voldoende gietwater
COASTAR. Ontwerp puttenveld brakwaterpilot pompstation Scheveningen (Dunea)
Regionale en nationale opschaling van COASTAR toepassingen
COASTAR Cities2Recharge. Sensoren voor diepinfiltratiesystemen, sturen op drempelwaarden
COASTAR Cities2Recharge. Monitoringsparameters diepinfiltratiesystemen
COASTAR Zuid-Holland: de cases
Ondergrondse waterberging in Nederland. Een overzicht.
Brakke polders: grondstof voor drinkwater én verzoeting van de polder
COASTAR. Managementsamenvatting 2018
COASTAR. Verkenning strategische brakwaterwinning
COASTAR. Verkenning waterbank Westland
COASTAR. Referentiesituatie hydro(geo)logie
COASTAR. Bestuurlijk-juridisch onderzoek
COASTAR. ‘Het Idee’

Publicaties zijn beschikbaar via: https://www.coastar.nl/publicaties/

Wetenschappelijke publicatie?