De publieke opdrachtgever staat voor een meervoudige opgave waaronder de klimaatadaptatie. Maar zij kan dat niet alleen. Door verschuiving van de verhoudingen in de keten (o.m. door marktwerking) wordt het toekomstbestendig maken van de stad ook een opgave van het uitvoerend bedrijfsleven. MKB INFRA en haar leden willen zich ontwikkelen als partner van de stadsingenieur en ontwikkelaars. Daarom willen zij in samenwerking met o.a. de Hogeschool van Amsterdam innovaties ontwikkelen om zo bij te dragen aan oplossingen voor de vraagstukken van de stedelijke omgeving en de veranderende rol van het uitvoerend bedrijfsleven mede in het kader van de “marktvisie en de daarbij horende leading principles”
Het onderzoek “Klimaatwerk in uitvoering” heeft als doel kennis te ontwikkelen op dit onderwerp, voor én met bestaande en toekomstige professionals, bedrijven en instanties.
Veel onderzoek is en wordt verricht naar klimaatverandering en klimaatadaptatie. Ook in de praktijk gebeurt veel op dit gebied omdat er nog zoveel is te doen en omdat het zo urgent is. Wat nodig is, is de doorvertaling doorvertaling van de nieuwe inzichten en ervaringen naar de uitvoerders (MKB) en opdrachtgevers en het aftasten of de bedachte nieuwe kennis goed uitpakt in de praktijk. Daar gaat ‘Klimaatwerk in uitvoering’ (2018-2022) met name over.

De nadruk in 2019 ligt op de kennisvraagstukken:
1. Maatschappelijke kosten en baten van klimaatbestendig inrichten;
2. Infiltrerende stad: Ontwerp en functioneren doorlatende verhardingen;
3. Hittebestendige stad: Hoe om te gaan met kans op hittestress?; en
4. Baten van systeem van groenblauwe daken in Amsterdam.

Naast kennisontwikkeling wordt de ontwikkelde kennis in de concrete bouwpraktijk toegepast (Samen leren, Samen innoveren) waarbij op een wijze wordt gewerkt dat:
5. Processen van elkaar verbeteren en innovaties sneller in projecten worden ingepast,
6. Praktijkgerichte implementatie van klimaatadaptatie.

Veel onderzoek is in de afgelopen jaren verricht naar klimaatverandering en klimaatadaptatie. Ook in de praktijk gebeurt veel op dit gebied omdat er nog zoveel is te doen en omdat het zo urgent is. Wat nodig is de door-vertaling naar de uitvoerders (MKB) en het aftasten of de bedachten nieuwe kennis goed uitpakt in de praktijk. Daar gaat ‘Klimaatwerk in uitvoering’ met name over. Veel van dit onderzoek was met name gericht op het (te ontwikkelen) beleid (rijk provincie en gemeenten en waterschappen) en vervolgens op het ontwerp van de stad en of wijkniveau. Veel werk wordt jaarlijks uitgevoerd in het kader van beheer en onderhoud en de vervangingsopgave van rioleringen. In de prakrijk van de grond- weg- en waterbouw worden veel pilots uitgevoerd echter deze worden beperkt of niet gemonitord en geëvalueerd. Waardoor kansen worden gemist.Om in te kunnen spelen cq mee te kunnen liften met deze jaarlijkse grote investeringen is aandacht nodig voor innovatie in “nieuwe’ constructies en valorisatie met met name het uitvoerend MKB die veel van de werken uitvoeren.Gezamenlijk zien wij de volgende belangrijke kennisvraagstukken:1.Maatschappelijke kosten en baten van klimaatbestendig inrichten2.Ontwerp en functioneren doorlatende verhardingen 3.Hoe om te gaan met kans op hittestress? en4.Het verkoelend effect van oppervlaktewater en groen in de stad.De komende jaren gaat de HvA i.s.m. de Hanzehogeschool Groningen en de Hogeschool van Rotterdam op bovenstaande vragen kennis ontwikkelen en delen in het consortium en geïnteresseerden daar omheen. Naast kennisontwikkeling wordt de ontwikkelde kennis in de concrete bouwpraktijk toegepast (open-convenant aanpak en de Aanpak Duurzaam GWW) waarbij op een wijze wordt gewerkt dat:1.Processen van elkaar verbeteren en innovaties2.Hinder voor de burgers en bedrijven verminderd3.Verspilling in routinematig inkopen wordt terug gedrongen4.Het kwaliteitsniveau en duurzaamheid van geleverde

Steden moeten significant duurzamer slimmer en menselijker worden willen we ze leefbaar houden.Het perspectief van duurzame klimaatbestendige stad biedt kansen om steden niet alleen duurzamer maar ook onafhankelijker en veerkrachtiger te maken. De publieke opdrachtgever staat voor een meervoudige opgave. De opgaven van de circulaire stad en het klimaatbestendig inrichting van de buitenruimte zijn groot. Maar zij kan dat niet alleen. Door verschuiving van de verhoudingen in de keten (o.m. door marktwerking) wordt het toekomstbestendig maken van de stad ook een opgave van het uitvoerend bedrijfsleven. Gebiedsontwikkelingen worden steeds vaker door een ontwikkelaar in samenwerking met aannemers uitgewerkt en uitgevoerd. MKB INFRA en haar leden willen zich ontwikkelen als partner van de stadsingenieur en ontwikkelaars: als aanjager van de economische waarde van de regio. Daarom willen MKB INFRA en individuele bedrijven in samenwerking met o.a. de Hogeschool van Amsterdam innovaties ontwikkelen om zo bij te dragen aan oplossingen voor de vraagstukken van de stedelijk omgeving en de veranderende rol van het uitvoerend bedrijfsleven mede in het kader van de “marktvisie en de daarbij horende leading principles”. Thema Samenwerken uit vertrouwen (Raodmaps Bouwagenda okt 2017).

Infiltrerende stad:Doorlatende verharding helpt om regenwater lokaal de grond in te brengen en kan daarmee bijdragen aan het verminderen van schade door klimaatveranderingen (wateroverlast/verdroging) van riooloverstortingen en van kosten voor waterzuivering.Doel: Inzicht in het functioneren van doorlatende verharding op den duur en het vereiste beheer en onderhoud.Zie verder: https://www.buitenruimte.info/themas/klimaatwerk-in-uitvoering/infiltrerende-stad/Hittebestendige stadWelke eisen moeten we stellen aan nieuwe hittebestendige ontwerpen van de stad van wijken en van straten. We weten nog niet wat een hittebestendig ontwerp is en welke maatregelen nodig zijn om een hittebestendig ontwerp te realiseren.Doel: professionals handvatten geven om per locatie en situatie de hitteopgave te kunnen duiden en concrete ontwerpeisen en ontwerpen.Zie verder: https://www.buitenruimte.info/themas/klimaatwerk-in-uitvoering/hittebestendige-stad/ Verkoelend water in de stadDe vraag is hoe oppervlaktewater (en de directe omgeving) in de stad zo moet worden ontworpen dat het zoveel mogelijk bijdraagt aan de gewenste verkoeling.Doel: opstellen van ontwerpprototypen zodat ontwerpers bij inrichting de juiste keuzes kunnen maken. Het onderzoek is een samenwerking tussen de HvA en de WUR.Zie verder: https://www.buitenruimte.info/themas/klimaatwerk-in-uitvoering/verkoelend-water-in-de-stad/ Groen-Blauwe dakenDe HvA onderzoekt het van de groen-blauwe daken op de stad. In hoeverre zorgen die voor minder wateroverlast? Zijn er positieve effecten op hittestress en leefbaarheid en wat zijn de kosten en baten?De uitvoeringspraktijkNaast kennisontwikkeling wordt de ontwikkelde kennis in de concrete bouwpraktijk toegepast.Kenniskringen rond Amsterdam Rotterdam Hoorn Alkmaar De BUCH en Utrecht i.o.https://www.buitenruimte.info/projecten/

Verschillende regionale workshops en symposia (bouw- en infralokalen)Infratech Rotterdam 2019 met onder meer prijsvraag GroenBlauw schoolplein RotterdamKenniskringen rond Amsterdam Rotterdam Hoorn Alkmaar De BUCHPublicaties in vak- en wetenschappelijke tijdschriften en onderzoeksrapporten: F. de Groot GWW-Totaal Klimaatbestedige wijkaanpak in Heemskerk. 23 oktober 2019. Wilschut L.I. (2019) Zes functies van hittekaarten die helpen met klimaatadaptatie. Op Biind: Platform voor de fysieke leefomgeving.EfFact checker De EfFact checker van de Hogeschool van Amsterdam probeert antwoord te geven op veel van deze gehoorde praktijkvragen.A. Grevers GWW Totaal Strijd tegen wateroverlast en hittestress 1 oktober 2019R.J. van den Berg en G.J. Verkade Circulair? Duurzaam ? Wat is dat? GWW-Bouw.nl juni 2019.R.J. van den Berg en G.J. Verkade Samen maken we de buitenruimte. GWW-Bouw.nl juni 2019.A. Grevers GWW Totaal Samenwerken aan maatschappelijke opdracht 14 mei 2019Kleerekoper L. L.I. Wilschut en J. Kluck (2019) Afstand tot koelte: een verfrissende blik op hitte. In Stadswerk magazine 06/2019 (10-12)GroenBlauw schoolplein https://www.buitenruimte.info/projecten/groenblauw-schoolplein/Hein Corstens Esther van Kooten Niekerk Jaap Kolk en Henny Stolwijk (2019) Gemeenten gaan aan de slag met BIM. BIG Nieuws maart 2019.Solcerova A. E.J. Klok: L.I. Wilschut L. Kleerekoper J. Kluck (2019) Heat Resilient Cities – adaptation to extreme temperatures in the Netherlands. Geophysical Research Abstracts Vol. 21 EGU2019-7049 2019. EGU General Assembly 2019Wilschut L.I. L. Kleerekoper en J. Kluck (2019) Maak je stad hittebestendig met looptijd-tot-koelte kaarten. Biind.nl | Samenwerken aan thema’s van nu. Online 21 februari 2019.Routekaart gemeenten en BIM. Resultaat VNG-Pilotstarter ‘Routekaart Gemeenten en BIM’. Hein Corstens Joseph Steenbergen Henny Stolwijk (2019).Samen leren samen innoveren samen werken met

Het programma beoogt fundamenteel en strategisch onderzoek en praktijkgerichte innovaties als onderling verbonden activiteiten op te nemen zodat de praktijk en theorie verbonden worden. De focus van het programma ligt op het ophalen van de vragen in de driehoek van gemeenten/waterschappen aannemers en kennisinstellingen het delen van de kennis en het leren van elkaar in relatief kleine op de praktijkgerichte groepen. Waarbij de kennis woordt door-vertaald naar de uitvoering en direct in projecten wordt gedeeld toegepast en vastgelegd in voor de uitvoeringspraktijk bruikbare richtlijnen en tools.De HvA doet vraaggestuurd onderzoek en helpt urgente en relevantie vraagstukken uit de samenleving op te lossen. Ontwikkelde kennis deelt de HvA met de huidige en toekomstige professionals bijvoorbeeld in workshops en seminars. De verzamelde en gegenereerde kennis wordt toegepast in de praktijk door de MKB-bedrijven. Studenten worden enthousiast voor het werk in de sector doordat zij worden betrokken in projecten (afstudeer-)stages en onderzoek. De HvA werkt daarbij intensief samen met de Hogeschool van Rotterdam en de Hanzehogeschool Groningen.De betrokkenheid van branch- en vakverenigingen naast de groep individuele bedrijven en overheden maakt dat de kennis naast gericht is op breed toepasbare praktische kennis ook een brede verspreiding krijgt onder de doelgroep. Een doelgroep die niet vanzelfsprekend rapporten leest en naar grote symposia gaat.

Building Changes: De resultaten van het onderzoek worden beschikbaar gesteld via de website www.BuitenRuimte.info of www.KlimaatwerkinUitvoering.nl en zijn daarmee toegankelijk voor de gehele sector. In nauwe samenwerking met MKB-Infra, en andere branch cq vakverenigingen wordt de sector geïnformeerd over de resultaten op zgn Infralokalen verspreid in het land 3 a 4 keer per jaar. De trekkers van het consortium zijn allen nauw betrokken bij de Greendeal Duurzaam GWW 2.0, een actief praktijknetwerk waar vraagstukken worden getoetst en kennis wordt gedeeld.
Hogeschool van Amsterdam: De onderzoeksresultaten worden tevens gepubliceerd op de website van de Hogeschool van Amsterdam. Daarnaast zal over de resultaten worden gepubliceerd in de vakbladen, worden cursussen georganiseerd en presentaties gegeven tijdens symposia.
Via de betrokken partijen van zowel het onderzoek als het onderwijs van de hogescholen worden de toekomstige professionals betrokken bij het onderzoek en geïnformeerd over de resultaten in de lessen.
Building Changes houdt contact met de markt ook na het publiceren. Ontwerpregels zullen bij relevante CROW commissie worden ingebracht voor opname in CROW-handboeken en richtlijnen.
In 2019 wordt zowel door enkele betrokken gemeenten als Hoorn, Alkmaar, De en Amsterdam een project aanbesteed waar klimaatadaptatie een belangrijk onderdeel van de opdracht vormt. Waar i.s.m. het consortium de kennis zal worden ingebracht en toegepast en gemonitored.

De projectbeschrijvingen en alle onderzoeksresultaten worden tevens gepubliceerd op de website van de Hogeschool van Amsterdam http://www.hva.nl/kc-techniek/gedeelde-content/lectoraten/water-in-en-om-de-stad/water-in-en-om-de-stad.html

Alles kennis ontwikkeld in dit kader wordt vrij ter beschikking gesteld dmv publicaties/ internet/workshops en symposia

https://www.buitenruimte.info/themas/klimaatwerk-in-uitvoering/

In principe kunnen andere partners deelnemen aan het programma. Het streven van de initiatiefnemers is ook om gedurende de looptijd van het programma dat met name (MKB) bedrijven als partner aansluiten bij voorkeur regionaal georganiseerd in zogenoemde kenniskringen.