De publieke opdrachtgever staat voor een meervoudige opgave waaronder de klimaatadaptatie. Maar zij kan dat niet alleen. Door verschuiving van de verhoudingen in de keten (o.m. door marktwerking) wordt het toekomstbestendig maken van de stad ook een opgave van het uitvoerend bedrijfsleven. MKB INFRA en haar leden willen zich ontwikkelen als partner van de stadsingenieur en ontwikkelaars. Daarom willen zij in samenwerking met o.a. de Hogeschool van Amsterdam innovaties ontwikkelen om zo bij te dragen aan oplossingen voor de vraagstukken van de stedelijkstedelijke omgeving en de veranderende rol van het uitvoerend bedrijfsleven mede in het kader van de “marktvisie en de daarbij horende leading principles”
Het onderzoek “Klimaatwerk in uitvoering” heeft als doel kennis te ontwikkelen op dit onderwerp, voor én met bestaande en toekomstige professionals, bedrijven en instanties.
Veel onderzoek is in de afgelopen jaren verricht naar klimaatverandering en klimaatadaptatie. Ook in de praktijk gebeurt veel op dit gebied omdat er nog zoveel is te doen en omdat het zo urgent is. Wat nodig is, is de doorvertaling naar de uitvoerders (MKB) en het aftasten of de bedachten nieuwe kennis goed uitpakt in de praktijk. Daar gaat ‘Klimaatwerk in uitvoering’ met name over.
De nadruk ligt op kennisvraagstukken:
1. Maatschappelijke kosten en baten van klimaatbestendig inrichten;
2. Ontwerp en functioneren doorlatende verhardingen.;
3. Hoe om te gaan met kans op hittestress?; en
4. Het verkoelend effect van oppervlaktewater en groen in de stad.

Naast kennisontwikkeling wordt de ontwikkelde kennis in de concrete bouwpraktijk toegepast (Samenwerken uit vertrouwen: open-convenant aanpak) waarbij op een wijze wordt gewerkt dat:
3.5.
– Processen van elkaar verbeteren en innovaties sneller in projecten worden ingepast,
4.6.
– Hinder voor de burgers en bedrijven verminderd.

Veel onderzoek is in de afgelopen jaren verricht naar klimaatverandering en klimaatadaptatie. Ook in de praktijk gebeurt veel op dit gebied omdat er nog zoveel is te doen en omdat het zo urgent is. Wat nodig is de door-vertaling naar de uitvoerders (MKB) en het aftasten of de bedachten nieuwe kennis goed uitpakt in de praktijk. Daar gaat ‘Klimaatwerk in uitvoering’ met name over. Veel van dit onderzoek was met name gericht op het (te ontwikkelen) beleid (rijk provincie en gemeenten en waterschappen) en vervolgens op het ontwerp van de stad en of wijkniveau. Veel werk wordt jaarlijks uitgevoerd in het kader van beheer en onderhoud en de vervangingsopgave van rioleringen. In de prakrijk van de grond- weg- en waterbouw worden veel pilots uitgevoerd echter deze worden beperkt of niet gemonitord en geëvalueerd. Waardoor kansen worden gemist.Om in te kunnen spelen cq mee te kunnen liften met deze jaarlijkse grote investeringen is aandacht nodig voor innovatie in “nieuwe’ constructies en valorisatie met met name het uitvoerend MKB die veel van de werken uitvoeren.Gezamenlijk zien wij de volgende belangrijke kennisvraagstukken:1.Maatschappelijke kosten en baten van klimaatbestendig inrichten2.Ontwerp en functioneren doorlatende verhardingen 3.Hoe om te gaan met kans op hittestress? en4.Het verkoelend effect van oppervlaktewater en groen in de stad.De komende jaren gaat de HvA i.s.m. de Hanzehogeschool Groningen en de Hogeschool van Rotterdam op bovenstaande vragen kennis ontwikkelen en delen in het consortium en geïnteresseerden daar omheen. Naast kennisontwikkeling wordt de ontwikkelde kennis in de concrete bouwpraktijk toegepast (open-convenant aanpak en de Aanpak Duurzaam GWW) waarbij op een wijze wordt gewerkt dat:1.Processen van elkaar verbeteren en innovaties2.Hinder voor de burgers en bedrijven verminderd3.Verspilling in routinematig inkopen wordt terug gedrongen4.Het kwaliteitsniveau en duurzaamheid van geleverde

Steden moeten significant duurzamer slimmer en menselijker worden willen we ze leefbaar houden.Voor het behoud van de goede economische en sociale positie van onze steden is een nieuwe duurzame strategie nodig waarin de stad de plek is waar oplossingen samenkomen is in plaats van het problemen. Het perspectief van duurzame klimaatbestendige stad biedt kansen om steden niet alleen duurzamer maar ook onafhankelijker en veerkrachtiger te maken. De publieke opdrachtgever staat voor een meervoudige opgave. De opgaven van de circulaire stad en het klimaatbestendig inrichting van de buitenruimte zijn groot. Maar zij kan dat niet alleen. Door verschuiving van de verhoudingen in de keten (o.m. door marktwerking) wordt het toekomstbestendig maken van de stad ook een opgave van het uitvoerend bedrijfsleven. Gebiedsontwikkelingen worden steeds vaker door een ontwikkelaar in samenwerking met aannemers uitgewerkt en uitgevoerd. MKB INFRA en haar leden willen zich ontwikkelen als partner van de stadsingenieur en ontwikkelaars: als aanjager van de economische waarde van de regio. Daarom willen MKB INFRA en individuele bedrijven in samenwerking met o.a. de Hogeschool van Amsterdam innovaties ontwikkelen om zo bij te dragen aan oplossingen voor de vraagstukken van de stedelijk omgeving en de veranderende rol van het uitvoerend bedrijfsleven mede in het kader van de “marktvisie en de daarbij horende leading principles”. Thema Samenwerken uit vertrouwen (Raodmaps Bouwagenda okt 2017).

Voor het jaar 2018 zijn de volgende onderzoeksactiviteiten uitgevoerd:-MKBA woonstraten (inclusief groenbaten) voor werkveld oJan-juni Onderzoek effect groenbaten irt hitte in de stad voor casestudie (Haarlem) oApril-mei: zoeken partners en aanvullende financiering oJul-dec: uitwerken en testen/tonen in casestudie (Hoorn in 2018 en 2019)--Doorlatende verhardingen: onderzoek functioneren i.r.t. beheer en onderhoud oJan-mrt: opstellen onderzoeksconsortium en indienen voorstel voor landelijk onderzoek met MKB oMei-aug: Full scale proeven oSep: Overzicht bestaande kennis (functioneren i.r.t. beheer en onderhoud) Sep-nov: Workshop/publicatie-Hittebestendige stad oWorkshops met gemeenten over hitteopgave en hittedoelen oCasestudies over hittebestendige inrichting van wijken-Verkoelend water in de stad oOntwerpen van verkoelende prototypes oSymposium voor inrichters van openbare ruimteVerkoelend water in de stadTv opnamen praktijkproject Emmakwartier Alkmaar Ondernemend Nederland en diverse regionaal georganiseerde workshops en studiebijeenkomsten.- Kenniskringen rond Amsterdam Rotterdam Hoorn Alkmaar De BUCH en Utrecht i.o.Verschillende uitvoeringsprojecten als o.a. Derkinderenstraat Diemerzeedijk Tussen de Wachters en Emmakwartier

Verschillende regionale workshops en symposia.Solcerova A. (2018) Natuurlijke verkoeling in steden. Land en Water jaargang 58(12):31 december 2018Klok L. N. Rood J. Kluck L. Kleerekoper. (2018) Assessment of thermally comfortable urban spaces in Amsterdam during hot summer days. Int J Biometeorol 2018Kluck J. R. Loeve W.J. Bakker L. Kleerekoper M.M. Rouvoet R. Wentink J.H. Viscaal E.J. Klok en F.C. Boogaard (2018) The climate is right up your street: The value of retrofitting in residential streets: A book of examples. Amsterdam University of Applied Sciences: Faculty of Technology research program Urban Technology ISBN 978-94-92644-06-0. 76pKlok E.J. C.J.M. Jacobs J. Kluck (2018) Hoe verkoelend is water nu echt? Special Klimaatadaptatie Stichting RIONED en Vereniging Stadswerk Nederland p14-15Klok E.J. (2018) Hittestress: een onderschatte opgave. Interview in: Inspiratiedocument ‘Een klimaatbestendige provincie Utrecht: aan de slag met ruimtelijke adaptatie’ Natuur en Milieufederatie Utrecht p17-20.Klok E.J. S. Buchner J. Kluck R. Kwekkeboom (2018) Hittekaarten van Amsterdam-Noord: Verkenning van hitte in de buitenruimte van Oostzanerwerf en Tuindorp Oostzaan. Onderzoeksprogramma Urban Technology Faculteit Techniek Hogeschool van AmsterdamKlok E.J. C.J.M. Jacobs J. Kluck J. Cortesão en S. Lenzholzer (2018) The cooling effect of small blue urban spaces is negligible. Poster presented at ICLEI - Resilient Cities 2018 Conference 26-28 April 2018 Bonn GermanyKlok E.J. (2018) Bedroom air temperatures. Figshare dataset. The dataset presents air temperatures measured in 20 bedrooms of terraced houses in Amsterdam the Netherlands during an extremely hot summer week in 2016. Doi:auas.5999663.v1Klok E.J. en J. Kluck (2018) Data Zuidas Amsterdam.xls. Figshare dataset. The dataset exists of air temperature data measured at 15 locations on the Zuidas in Amsterdam between 24 June and 7 October 2016. Doi:10.21943/auas

Het programma beoogt fundamenteel en strategisch onderzoek en praktijkgerichte innovaties als onderling verbonden activiteiten op te nemen zodat de praktijk en theorie verbonden worden. De focus van het programma ligt op het ophalen van de vragen in de driehoek van gemeenten/waterschappen aannemers en kennisinstellingen het delen van de kennis en het leren van elkaar in relatief kleine op de praktijkgerichte groepen. Waarbij de kennis woordt door-vertaald naar de uitvoering en direct in projecten wordt gedeeld toegepast en vastgelegd in voor de uitvoeringspraktijk bruikbare richtlijnen en tools.De HvA doet vraaggestuurd onderzoek en helpt urgente en relevantie vraagstukken uit de samenleving op te lossen. Ontwikkelde kennis deelt de HvA met de huidige en toekomstige professionals bijvoorbeeld in workshops en seminars. De verzamelde en gegenereerde kennis wordt toegepast in de praktijk door de MKB-bedrijven. Studenten worden enthousiast voor het werk in de sector doordat zij worden betrokken in projecten (afstudeer-)stages en onderzoek. De HvA werkt daarbij intensief samen met de Hogeschool van Rotterdam en de Hanzehogeschool Groningen.De betrokkenheid van branch- en vakverenigingen naast de groep individuele bedrijven en overheden maakt dat de kennis naast gericht is op breed toepasbare praktische kennis ook een brede verspreiding krijgt onder de doelgroep. Een doelgroep die niet vanzelfsprekend rapporten leest en naar grote symposia gaat.

Building Changes: De resultaten van het onderzoek worden beschikbaar gesteld via de website www.BuitenRuimte.EU en zijn daarmee toegankelijk voor de gehele sector. In nauwe samenwerking met MKB-Infra, de Vereniging Stadswerk en VMS wordt de sector geïnformeerd over de resultaten op zgn Infralokalen verspreid in het land 4 a 6 keer per jaar. De trekkers van het consortium zijn allen nauw betrokken bij de Greendeal DuurzaamGWW2.0, een actief praktijknetwerk waar vraagstukken worden getoetst en kennis wordt gedeeld.
Hogeschool van Amsterdam: De onderzoeksresultaten worden tevens gepubliceerd op de website van de Hogeschool van Amsterdam. Daarnaast zal over de resultaten worden gepubliceerd in de vakbladen, worden cursussen georganiseerd en presentaties gegeven tijdens symposia.
Via de betrokken partijen van zowel het onderzoek als het onderwijs van de hogescholen worden de toekomstige professionals betrokken bij het onderzoek en geïnformeerd over de resultaten in de lessen.
Building Changes houdt contact met de markt ook na het publiceren. Ontwerpregels zullen bij relevante CROW commissie worden ingebracht voor opname in CROW-handboeken en richtlijnen.
In 2018/2019 wordt zowel door de gemeente Hoorn als Alkmaar een project aanbesteed waar klimaatadaptatie een belangrijk onderdeel van de opdracht vormt. Waar i.s.m. het consortium de kennis zal worden ingebracht en toegepast en gemotored.

Alle informatie met betrekking tot het onderzoek en de praktijkprojecten worden gepubliceerd op de daarvoor in te richten website www.BuitenRuimte.EU.
Daarnaast worden de projectbeschrijvingen en alle onderzoeksresultaten tevens gepubliceerd op de website van de Hogeschool van Amsterdam http://www.hva.nl/kc-techniek/gedeelde-content/lectoraten/water-in-en-om-de-stad/water-in-en-om-de-stad.html

Alles kennis ontwikkeld in dit kader wordt vrij ter beschikking gesteld. dmv publicaties/ internet/workshops en symposia

https://www.buitenruimte.info/themas/klimaatwerk-in-uitvoering/

In principe kunnen andere partners deelnemen aan het programma. Het streven van de initiatiefnemers is ook om gedurende de looptijd van het programma dat met name (MKB) bedrijven als partner aansluiten.