Op dit ogenblik passen veel waterbeheerders het concept van de ecologische sleutelfactoren (ESF's) toe. Deze sleutelfactoren vormen samen de basis voor het maken van watersysteemanalyses. Deze analyses geven waterbeheerders inzicht in de huidige ecologische situatie van een watersysteem, helpen bij het stellen van reële doelen en ondersteunen waterbeheerders bij het afleiden van effectieve maatregelen ter verbetering van de ecologische waterkwaliteit. Iedere sleutelfactor vormt een belangrijke voorwaarde voor een goed functionerend ecologisch watersysteem.
Het gaat om uiteenlopende factoren als de (ESF 1) Productiviteit van het water, (2) Lichtklimaat, (3) de Bodem, (4) Habitatgeschiktheid, (5) Connectiviteit, (6) Verwijdering, (7) Organische belasting en (8) Toxiciteit.
Binnenkort zijn uitwerkingen beschikbaar voor elk van deze individuele sleutelfactoren. Bij waterbeheerders rijst nu echter de vraag wat de samenhang is tussen bovengenoemde sleutelfactoren. Inzicht in deze samenhang essentieel voor zowel de prioritering als het uiteindelijke succes van maatregelen.

Het doel van dit project is om de samenhang tussen de individuele ecologische sleutelfactoren voor stilstaande wateren in beeld te brengen. Het tweede doel is om deze kennis in te bouwen in een praktische tool die aan waterbeheerders ter beschikking wordt gesteld. Hiermee wordt een bijdrage geleverd aan de thema’s “Duurzaam functioneren watersystemen” en “Watermanagement” van het TKI programma Deltatechnologie. Hierbij wordt een integraal inzicht verkregen in de lange termijn ontwikkeling van watersystemen en welke maatregelen mogelijk zijn om deze systemen duurzaam te gebruiken.

Op dit ogenblik passen veel waterbeheerders het concept van de ecologische sleutelfactoren (ESF's) toe. Deze sleutelfactoren vormen samen de basis voor het maken van watersysteemanalyses. Deze analyses geven waterbeheerders inzicht in de huidige ecologische situatie van een watersysteem helpen bij het stellen van reële doelen en ondersteunen waterbeheerders bij het afleiden van effectieve maatregelen ter verbetering van de ecologische waterkwaliteit. Iedere sleutelfactor vormt een belangrijke voorwaarde voor een goed functionerend ecologisch watersysteem. Het gaat om uiteenlopende factoren als de (ESF 1) Productiviteit van het water (2) Lichtklimaat (3) de Bodem (4) Habitatgeschiktheid (5) Connectiviteit (6) Verwijdering (7) Organische belasting en (8) Toxiciteit. Binnenkort zijn uitwerkingen beschikbaar voor elk van deze individuele sleutelfactoren. Bij waterbeheerders rijst nu echter de vraag wat de samenhang is tussen bovengenoemde sleutelfactoren. Inzicht in deze samenhang essentieel voor zowel de prioritering als het uiteindelijke succes van maatregelen.

De volgende acties zijn gepland voor 2017:1. Inventarisatie van relevante milieufactoren voor de individuele sleutelfactoren. In deze stap wordt een overzicht gemaakt van de milieufactoren die bij de uitwerking voor de individuele sleutelfactoren zijn geïdentificeerd inclusief de grenswaarden en ranges die hiervoor zijn aangegeven2. Samenvatten van de samenhang tussen milieufactoren:a. Opstellen van een matrix waarin aangegeven wordt welke milieufactoren met elkaar interacterenb. Bepalen van de vorm van de interactiesc. Opstellen van causale relatieschema’sd. Kwantificering van deze relaties met behulp van kansverdelingen3. Inbouw van causale relatieschema’s en kansverdelingen in een instrument (Bayesian Belief Networks)De volgende acties zijn gepland voor 2018:4. Bepaling van prioritering van maatregelen: welke maatregelen moeten in welke volgorde worden uitgevoerdvoor succesvol ecologisch herstel?5. Schrijven van een handleidingWorkshop met waterbeheerders waarin het instrument wordt uitgelegd en getoetst.

Dit project levert de volgende resultaten op:Een instrument waarin de samenhang tussen de individuele ecologische sleutelfactoren is weergegeven. Op basis hiervan kan aangegeven worden welke combinaties van sleutelfactoren problemen geven voor de ecologische kwaliteit. Ook levert het instrument informatie op over de prioritering van maatregelen: welke maatregelen moeten in welke volgorde worden uitgevoerd. De werking van de tool wordt toegelicht in een handleiding en er wordt een workshop gegeven om waterbeheerders bekend te maken met het instrument. Alle producten zijn vrij beschikbaar (gratis) voor geïnteresseerden (waterbeheerders): dit geldt zowel voor het instrument zelf als ook voor de handleiding achterliggende datasets en workshop. Een mogelijkheid waar de producten vrij toegankelijk aangeboden worden is de Deltares Software site.Bij een positief resultaat van het project is er vooruitzicht op de voortzetting van de PPS. Dit voorstel omvat namelijk de eerste uitwerking van een dergelijke tool en aan de hand van feedback kan de tool verbeterd worden. Eveneens is er een reële kans dat een dergelijke tool ook opgezet kan worden voor de ecologische sleutelfactoren voor stromende wateren. Ook bij voortzetting van de PPS geldt dat alle toekomstige producten die hieruit voortkomen zonder voorwaarden vrij toegankelijk (gratis) en direct beschikbaar zijn voor geïnteresseerden.

Het consortium bestaat uit Witteveen+Bos Deltares en het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO) en heeft een internationaal netwerk van universiteiten kennisinstituten adviseurs en waterbeheerders. Alle partijen hebben ruime ervaring bij de uitwerking van de individuele sleutelfactoren voor stilstaande wateren. Hiernaast werken Witteveen+Bos en het NIOO momenteel aan de uitwerking van ESF “Habitat” terwijl Deltares een coördinerende rol heeft bij deze uitwerking.Door bovengenoemde werkervaring bouwt dit consortium voort op nieuwe en innovatieve kennis en tools die bij de ontwikkeling van andere sleutelfactoren en projecten is opgebouwd. Ook wordt zo goed mogelijk gebruik gemaakt van kennis uit het EU-project MARS waarin Deltares tools met Bayesian Belief Networks (BBN’s) bouwt voor ecologische toepassingen. In dit project worden de BBN’s geprogrammeerd in de freeware-taal R waardoor de tool kosteloos beschikbaar is voor waterbeheerders. Hiernaast kan de waterbeheerder de kennisregels in deze tool zelf aanscherpen aan de hand van eigen data. Tot slot heeft toepassing van BBN’s als voordeel dat ook inzicht wordt verkregen in de onzekerheid van uitkomsten. Het meenemen van deze onzekerheden is een duidelijke wens van waterbeheerders.

De kennis en het instrument dat in dit project wordt ontwikkeld, is direct toepasbaar door waterbeheerders. Het gebruik van dit instrument is direct gekoppeld aan het concept van Ecologische sleutelfactoren voor stilstaande wateren, wat momenteel door de STOWA wordt uitgewerkt. Het doel van dit project, namelijk het in beeld brengen en kwantificeren van de samenhang tussen ecologische sleutelfactoren, is een nadrukkelijke wens van waterbeheerders. Hiermee is dit project verzekerd van gebruik van het instrument dat in dit project wordt ontwikkeld.

Alle partijen krijgen alle resultaten van het Project ter beschikking. De resultaten van de samenwerking kunnen breed verspreid worden. Partijen kunnen over deze resultaten vrijelijk publiceren. De resultaten zullen volledig openbaar beschikbaar zijn, met uitzondering van ter beschikking gestelde achtergrondkennis.

De informatie over dit project wordt kenbaar gemaakt via de website van de TKI Deltatechnologie (projectbeschrijving) en de projectwiki van Deltares (projectvoortgang en resultaten).

Na de datum waarop deze Overeenkomst in werking is getreden, maar uiterlijk tot een jaar voor de beoogde datum waarop het Project zal zijn voltooid, kunnen ondernemers en/of onderzoeksinstellingen, die op het terrein van het relevante subsidieprogramma van het TKI werkzaam zijn alsnog als Partij toetreden. Een later toetredende Partij zal een nader overeen te komen bijdrage in kind en/of in cash moeten leveren die in redelijke verhouding staat tot zijn relatief aandeel in het Project na toetreding. De overige Partijen ontvangen vervolgens naar rato een terugbetaling en/ of gedeeltelijke vrijstellingen van hun nog te leveren bijdrage in kind, voor zover niet besloten wordt de bijdrage van de later toetredende Partij aan het projectbudget toe te voegen.