
Zon op Water: IMPact op waterkwaliteit en biodiversiteit (Fase I)
Samenvatting project
Nederland staat voor de grote opgave om de transitie van fossiele naar duurzame energie te maken. De doelstellingen van het Klimaatakkoord voor 2030 en 2050 zijn ambitieus en om ze te behalen speelt zonne-energie als duurzame energiebron een belangrijke rol. Voor grootschalige aanleg van zonneparken is ruimte nodig, hierbij wordt gekeken naar zowel het land als water oppervlak. Onlangs publiceerde het ministerie van EZK een Routekaart waarin de kansen en risico’s voor zonne-energie op water worden geschetst. Met ruim 8000 km2 aan binnenwateren liggen er kansen voor ontwikkeling van zonne-energie op zoete wateren vooral in de combinatie met andere gebruiksfuncties (meervoudig ruimtegebruik). Voor het verlenen van een vergunning voor zonneparken op water zijn de effecten op biodiversiteit en waterkwaliteit van groot belang. Duidelijkheid over de gevolgen voor landschap en natuur zal de uitrol van zon op
water helpen, waarmee het voor een versnelling van de energietransitie kan zorgen en een goede inpassing in het landschap. We weten nog weinig van de directe en indirecte effecten op biodiversiteit en waterkwaliteit van zonneparken op water. Daarmee zijn de gevolgen voor de gebruikers en bijbehorende ecosysteemdiensten grotendeels onbekend. De huidige Handreiking (STOWA, 2018) voor vergunningverlening Zon op Water berust op modelberekeningen. Belangrijke vragen zijn: hoe beïnvloeden zonneparken op water het functioneren van het watersysteem, hoe raakt het de biodiversiteit, de kwaliteit van het water en de productie van een watersysteem. Met deze antwoorden willen we de
waterbeheerder van voldoende onderbouwing voorzien om vergunningsaanvragen te kunnen beoordelen en randvoorwaarden te kunnen stellen om de ecologische impact er van te minimaliseren en te voldoen aan de wettelijke kaders (N2000 en KRW). De kennis zal ook initiatiefnemers een goede basis geven om onderbouwde keuzes te maken voor zonneparken op water. In het Nationaal Programma Energie Strategie worden plannen gemaakt in 30 energieregio’s over waar en hoe het best duurzame elektriciteit opgewekt kan worden. Elke regio schrijft een Regionale Energie Strategie (RES) waarin de keuzes worden vastgelegd. In de RES 2.0 (2023) en 3.0 (2025) zal meer dan nu gekeken
worden naar en gekozen worden voor het water. Dus in 2023 en 2025 levert dit project meer feiten om de on)mogelijkheden van zonneparken op water te onderbouwen.
Doel van het project
De energietransitie vraagt om veel ruimte voor opwekking middels zonne-energie. Ook naar de mogelijkheden voor zon op water wordt gekeken. Beheerders en initiatiefnemers moeten weten onder welke voorwaarden zij waar en hoe een zonnepark kunnen toestaan en aanleggen zonder significant negatief effect of zelfs positief effect op waterkwaliteit en biodiversiteit. Na afloop van dit project hebben we een beeld van de effecten van zon op water op de biodiversiteit en waterkwaliteit. Daarop aansluitend kunnen we ook advies geven welke mitigerende maatregelen ingezet kunnen worden. Denk aan: aanleg natuurvriendelijke oevers of een vogeleiland het aanbrengen van vismanden of het introduceren van een bellenscherm tegen stratificatie.Deltares en NIOO-KNAW willen kennis ontwikkelen door samen te werken met de belangrijkste stakeholders en experts. Onze ambitie is dat de partners van het project met hun netwerk een kennis-community vormen die verschillende disciplines en stakeholders verenigen en verbonden zijn met elkaar door dezelfde kennisvragen. STOWA zal de waterschappen in de kennis-community betrekken. Kennis creëren en laten stromen staat voor de kennis-community centraal. Doel van dit project is een inventarisatie te maken van generieke effecten via aanwezige meetdata start van monitoringprogramma ontwerp en bouw van de kennisbank en een verkenning van model-uitbreiding. Ook een belangrijk doel van de eerste fase is het opzetten van een kennis-community. De community brengt stakeholders bijeen die in verschillende regio’s met zonneparken op binnenwater bezig zijn en willen weten welk impact dit heeft op het watersysteem zelf en de omgeving. Door het bijeen brengen van kenniswerkers overheden waterbeheerders natuurbeheerders en initiatiefnemers hopen we dat er zoveel mogelijk kennis gaat stromen. De kennis-community bestaat ten eerste uit de partners van dit project en elke partner zal partijen uit zijn/haar netwerk enthousiasmeren en meebrengen.
Motivatie
Niet ingevuld
Locatie
Niet ingevuld
Uitgevoerde acties
ActiviteitOpstellen monitoringsplan voor een aantal bestaande zonneparken en uitvoeren van het monitoringsprogramma voor 2021 en 2022.Bestaande uit veldmetingen en systeemanalyse. Rapportages in de vorm van factsheets per locatie. Als product wordt een generiek monitoringsplan opgeleverd.Type activiteitIndustrieel onderzoekRol partijenDeltares: opstellen monitoringsplannen en factsheets Sovon: uitvoering vogelmonitoring Indymo: uitvoering monitoring onderwater drones NIOO: uitvoeren monitoring opstellen factsheets WiBo: opstellen monitoringsplannen en factsheetsActiviteitMeta-analyse. Verkennen effecten met model. Indeling watertypes welke zijn waarvoor kwetsbaar? Verkennen van mogelijkheden van modelverbreding.Type activiteitIndustrieel onderzoekRol partijenNIOO: generieke ecologische input voor model aanreikenDeltares: verkennen effecten met model en modeluitbreidingenWiBo: indeling watertypes verkennen modeluitbreidingen ActiviteitKennisbank vormgeven en bouwen gebaseerd op de wensen van de gebruikers.Opzetten van een kennis-community. Organiseren van twee workshops. Kennis delen staat centraal maar ook de co-creatie van de producten (monitoringsplan en kennisbank) van fase I van dit project.Daarnaast bepalen we gezamenlijk de onderzoeksvragen voor de tweede fase van het project. Vragen worden vastgelegd in een evaluatieplan dat als basis dient voor he gehele project.Type activiteitIndustrieel onderzoekRol partijenTrekker: Deltares en StowaAlle anderen leveren inputActiviteitKennisdisseminatie. Schrijven van een H2O artikel en andere vakbladen en presenteren op bijeenkomsten (bv Nationaal Zon op Water Consortium). Type activiteitIndustrieel onderzoekRol partijenDeltares: trekker H2O artikel presentaties op congressen NIOO: trekker wetenschappelijke artikelen presentaties op congressenAlle anderen leveren input
Verwachtte resultaten
Volgnummer - Wat - Wanneer (jaar)1 - Monitoringsplannen (generiek en specifiek) - 20212 - Monitoringsdata bij bestaande zonneparken voor zover beschikbaar inclusief factsheets per locatie - 20223 - Kennisbank - 20224 - Opzetten van kennis-community en houden van twee workshops - 2021 en 20225 - Kennis disseminatie: publicaties presentaties generieke factsheets en infographics - 20226 - Kennisdocument met resultaten van het project - 2022
Innovativiteit
De verzamelde hoge resolutie data met onder water drones en het gebruik voor validatie van het model heeft ook een hoog innovatief karakter. Een kennisbank zoals dit project beoogt is wereldwijd niet beschikbaar. Als kennisdrager zal de kennisbank helpen innovaties rond zon op water sneller en verantwoord te implementeren. In dit project willen we nadere kennis verkrijgen over de causale verbanden tussen het zonnepark en watersysteem functioneren. Deze kennis is niet beschikbaar maar wel nodig om het Zon op Water model verder aan te scherpen. Door het valideren met veldmetingen kunnen we de betrouwbaarheid van het model toetsen zodat het beter toekomstige scenario’s kan doorrekenen.Hoewel zon op water internationaal toegepast wordt is het Deltares D3D Zon-op-Water model het enige model dat gericht is op deze vorm van duurzame energiewinning en de effecten ervan op waterkwaliteit. Modelverbreding is voorzien door een koppeling met PCLake zodat we het gehele voedselweb en biodiversiteit mee kunnen nemen.
Valorisatie
Niet ingevuld
Hoe gaan de participanten van het project om met intellectueel eigendom dat voorkomt uit deze projecten?
Alle partijen krijgen alle resultaten van het Project ter beschikking. De resultaten van de samenwerking kunnen breed verspreid worden. Partijen kunnen over deze resultaten vrijelijk publiceren. De resultaten zullen volledig openbaar beschikbaar zijn, met uitzondering van ter beschikking gestelde achtergrondkennis.
Op welke wijze wordt de informatie over dit project op eenvoudige wijze voor het algemene publiek kenbaar gemaakt (beschrijving van het onderzoek, deelnemers en de planning en voortgang)?
Niet ingevuld
Projectvoorwaarden
Niet ingevuld
Projecteigenaar en projectleider(s)
Partners
- Adamant Solar B.V.
- Evides
- GroenLeven
- Indymo B.V.
- NIOO-KNAW
- Rijkswaterstaat Utrecht
- Sovon Vogelonderzoek Nederland
- Stichting Deltares (Delft)
- Stichting Hanzehogeschool Groningen
- Stowa
- TKI Deltatechnologie
- Witteveen en Bos International B.V.
Resultaten
Zon op Water: IMPact op waterkwaliteit en biodiversiteit (Fase I)-2022-2
Bijeenkomst Sunday
https://www.sundaynl.nl/nieuws/i102/sunday-2022-presentaties-te-downloaden
Zon op Water: IMPact op waterkwaliteit en biodiversiteit (Fase I)-2023-1
https://zonopwater.nl/nieuws/i467/presentaties-bijeenkomst-nationaal-consortium-zon-op-water-beschikbaar
Zon op Water: IMPact op waterkwaliteit en biodiversiteit (Fase I)-2022-2
https://www.leadventgrp.com/events/2nd-annual-floating-solar-pv-forum/details
Zon op Water: IMPact op waterkwaliteit en biodiversiteit (Fase I)-2022-2
Presentatie